بایپس معده (Gastric Bypass) یکی از رایجترین و مؤثرترین روشهای جراحی چاقی است که با هدف کاهش وزن و بهبود بیماریهای مرتبط با چاقی انجام میشود. در این روش، جراح ابتدا معده را به دو بخش تقسیم میکند: یک بخش کوچک در بالا که به اندازهی یک تخممرغ است و یک بخش بزرگتر که دیگر در مسیر گوارش قرار نمیگیرد.
سپس بخش کوچکتر معده (که به آن "کیسه معده" گفته میشود) مستقیماً به بخش میانی روده کوچک (jejunum) متصل میشود. این کار باعث میشود غذای مصرفی مستقیماً از معدهی کوچکشده وارد روده کوچک شود و بخش بزرگی از معده و ابتدای روده که جذب مواد غذایی در آنها انجام میشود، دور زده شود (بایپس شود).
نتیجهی این فرایند دو اتفاق مهم است:
- کاهش مصرف غذا: به دلیل کوچک بودن معده، فرد زودتر احساس سیری میکند و کمتر غذا میخورد.
- کاهش جذب کالری و مواد مغذی: چون بخشی از روده که جذب در آن انجام میشود از مسیر گوارش حذف شده است، مقدار کالری و مواد غذایی جذبشده کاهش مییابد.
این روش معمولاً برای افرادی با چاقی مفرط یا چاقی همراه با بیماریهای مرتبط مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا یا آپنه خواب تجویز میشود و میتواند تأثیرات مثبت و پایداری بر کاهش وزن و بهبود سلامت کلی داشته باشد.
مزایایی عمل بای پس معده
مهمترین مزایای عمل جراحی چاقی به روش بای پس معده میپردازیم. این روش جراحی که توسط دکتر مهدی هاشم آقایی – بهترین جراح بای پس معده در تهران – انجام میشود، نهتنها به کاهش وزن کمک میکند، بلکه اثرات درمانی چشمگیری بر سلامت کلی بدن دارد:
کاهش درد مفاصل و آرتروز
وزن زیاد یکی از عوامل اصلی فشار مزمن بر مفاصل بدن است. با کاهش وزن پس از بای پس معده، فشار وارد شده به مفاصل کاهش مییابد که این موضوع در کاهش درد زانو، کمر و لگن مؤثر است و میتواند علائم آرتروز را تا حد زیادی بهبود دهد.
تنظیم سطح کلسترول و بهبود سلامت عروق
یکی دیگر از مزایای این جراحی، تأثیر مثبت آن بر کاهش تریگلیسرید و کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) است. این تغییرات به حفظ سلامت رگهای خونی و پیشگیری از انسداد عروق منجر میشود.
افزایش شانس باروری
چاقی یکی از عوامل کاهش باروری در زنان و مردان است. بای پس معده با کمک به تنظیم هورمونها، چرخه قاعدگی و بهبود کیفیت اسپرم، میتواند احتمال بارداری طبیعی را افزایش دهد.
کاهش ریسک سکته مغزی
با کاهش وزن، فشار خون و چربی خون نیز کنترل میشود؛ این امر موجب کاهش خطر تشکیل لخته در عروق مغزی شده و احتمال بروز سکته مغزی را به شکل محسوسی کاهش میدهد.
بهبود کنترل قند خون و مقاومت انسولینی
در بیماران دیابتی نوع ۲، بای پس معده باعث افزایش حساسیت سلولها به انسولین و تنظیم سطح قند خون میشود. بسیاری از بیماران پس از این جراحی، نیاز کمتری به داروهای ضد دیابت پیدا میکنند یا حتی کاملاً از مصرف آنها بینیاز میشوند.
کمک به درمان کبد چرب غیرالکلی
یکی از عوارض شایع چاقی، تجمع چربی در کبد است که میتواند به التهاب و حتی نارسایی کبدی منجر شود. کاهش وزن پس از عمل بای پس معده، به بهبود چشمگیر عملکرد کبد و کاهش التهاب کمک میکند.
کاهش علائم آپنه خواب
در بیماران مبتلا به آپنه خواب انسدادی، کاهش وزن به معنای کاهش چربی اطراف مجاری تنفسی است. این موضوع موجب بهبود تنفس در هنگام خواب، افزایش کیفیت خواب و کاهش خستگی روزانه میشود.
بهبود فشار خون و سلامت قلب
کاهش وزن ناشی از بای پس معده، به کنترل بهتر فشار خون کمک میکند. این موضوع، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی مانند نارسایی قلبی، آریتمی و سکته قلبی را به طور قابل توجهی کاهش میدهد.
در مجموع، عمل بای پس معده تنها یک روش کاهش وزن نیست؛ بلکه راهی علمی، مؤثر و اثباتشده برای ارتقای کیفیت زندگی و درمان بیماریهای متعددی است که ناشی از چاقی هستند. اگر قصد انجام این جراحی را دارید، دکتر مهدی هاشم آقایی با تجربهای بالا و سابقهای درخشان در این حوزه، میتواند گزینهای مطمئن برای شما باشد.
اقدامات قبل از عمل جراحی معده به روش بایپس
پیش از آنکه عمل بایپس معده انجام شود، نیاز است که آمادگیهای خاصی داشته باشید. دکتر مهدی هاشم آقایی، یکی از بهترین جراحان اسلیو معده در تهران، معمولاً مجموعهای کامل از آزمایشهای خون، تصویربرداریها و بررسی عملکرد قلب و ریه را برای ارزیابی وضعیت عمومی سلامتتان تجویز میکنند.
در برخی موارد، ممکن است انجام آندوسکوپی برای بررسی دقیقتر معده و سیستم گوارشی ضرورت داشته باشد. از دیگر اقدامات مهم پیش از جراحی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قطع مصرف سیگار و الکل چند هفته قبل از عمل
- رعایت ناشتایی چند ساعت پیش از جراحی
- پیروی از یک رژیم غذایی سبک و کنترلشده در هفتههای منتهی به عمل
- مشاوره با متخصص تغذیه و آمادهسازی روانی برای تغییر سبک زندگی
- قطع مصرف برخی داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن، وارفارین و حتی گیاهان دارویی، با نظر پزشک معالج
مراقبتهای بعد از عمل بایپس معده
پس از انجام عمل، احتمالاً لازم است بین ۱ تا ۴ روز در بیمارستان تحت نظر باشید. در همین مدت:
- همان روز عمل از شما خواسته میشود از تخت برخیزید و قدم بزنید.
- لولهای از راه بینی به معدهتان متصل میشود تا مایعات اضافی را تخلیه کند.
- ممکن است سوند ادراری داشته باشید تا کنترل خروج ادرار راحتتر باشد.
- در روزهای ابتدایی نمیتوانید غذا بخورید؛ ابتدا با مایعات و سپس غذاهای نرم تغذیه خواهید شد.
- در برخی موارد، لولهای از پهلو برای تخلیه مایعات اضافی در معده باقی میماند.
- برای جلوگیری از لخته شدن خون، جورابهای مخصوص میپوشید و داروهای ضدلخته تزریق میشود.
- داروهای مسکن به صورت خوراکی یا وریدی دریافت میکنید.
شما زمانی میتوانید مرخص شوید که:
- قادر باشید مایعات یا غذاهای نرم را بدون حالت تهوع مصرف کنید.
- بدون نیاز به داروهای تزریقی، درد را کنترل کنید.
-
توانایی حرکت بدون مشکل داشته باشید.
مراحل انجام عمل جراحی بایپس معده
جراحی بایپس معده ممکن است به دو روش کلاسیک یا لاپاراسکوپی انجام شود. اما اصول کلی در هر دو مشابهاند:
مرحله اول: بیهوشی
در ابتدا، با تزریق داروی بیهوشی عمومی، وارد خواب عمیقی میشوید و هیچ دردی احساس نخواهید کرد.
مرحله دوم: تقسیم معده به دو بخش
در این مرحله، دکتر مهدی هاشم آقایی با استفاده از منگنههای مخصوص، معده را به دو قسمت تقسیم میکنند. بخش کوچکتر بهنام «کیسه معده»، فقط حدود ۲۸ گرم غذا را در خود جای میدهد. این باعث میشود خیلی زودتر احساس سیری کرده و مقدار کمتری غذا مصرف کنید.
مرحله سوم: اتصال به روده کوچک
در ادامه، بخشی از روده کوچک (قسمت ژژنوم) به کیسه معده متصل میشود. در این حالت، مسیر طبیعی غذا دور زده شده و مستقیماً به بخش پایینتری از روده هدایت میشود. این فرآیند جذب کالری را کاهش داده و باعث کاهش وزن چشمگیر میشود.
عوارض و خطرات احتمالی بایپس معده
با اینکه این عمل نتایج بسیار مثبتی دارد، اما مانند هر جراحی بزرگی، احتمال بروز برخی عوارض وجود دارد:
- عفونت در محل جراحی یا نواحی دیگر
- عوارض قلبی یا مشکلات ناشی از بیهوشی
- نشت محتویات معده از محل بخیه
- سوءتغذیه و کمبود مواد مغذی
- آسیب به اندامها هنگام جراحی
- واکنش آلرژیک به داروها
- مشکلات گوارشی مانند سوزش معده یا گاستریت
- خونریزی یا لختههای خونی
- سندروم دامپینگ (عبور سریع غذا به روده کوچک)
- چسبندگی روده
- کمبود ویتامینها مثل B12، D و آهن
- اختلالات گوارشی مثل نفخ و اسهال
هزینه عمل بایپس معده چقدر است؟
قیمت این جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- آزمایشها و داروهای قبل و بعد از جراحی
- نوع بیمارستان (دولتی یا خصوصی)
- مدت بستری و تجهیزات مورد استفاده
- روش جراحی (کلاسیک یا لاپاراسکوپی)
در سال ۱۴۰۳، هزینه عمل در بیمارستانهای دولتی معمولاً بین ۳۰ تا ۳۵ میلیون تومان و در بیمارستانهای خصوصی بین ۹۵ تا ۹۸ میلیون تومان متغیر است. بیماران دارای BMI بالای ۴۰ ممکن است تحت پوشش بیمه قرار گرفته و مبلغ کمتری پرداخت کنند.
آیا عمل ابدومینوپلاستی بعد از بای پس معده امکان دارد یا با هم قابل انجام است؟
بله، عمل ابدومینوپلاستی (جراحی زیبایی شکم) پس از عمل بایپس معده کاملاً امکانپذیر است، اما معمولاً این دو عمل به صورت همزمان انجام نمیشوند و توصیه میشود بین آنها فاصله زمانی مناسبی رعایت شود.
چرا این دو عمل معمولاً با هم انجام نمیشوند؟
-
هدف متفاوت دارند:
بایپس معده یک جراحی درمانی برای کاهش وزن و بهبود مشکلات متابولیک است، در حالی که ابدومینوپلاستی یک جراحی زیبایی برای حذف پوست و چربی اضافی شکم است. -
بدن نیاز به تثبیت وزن دارد:
پس از بایپس معده، کاهش وزن معمولاً بهتدریج طی ۱۲ تا ۱۸ ماه ادامه مییابد. اگر زودتر از این زمان ابدومینوپلاستی انجام شود، ممکن است با ادامه کاهش وزن، دوباره پوست اضافه ایجاد شود. -
کاهش عوارض و افزایش ایمنی:
انجام دو عمل سنگین بهصورت همزمان ممکن است زمان جراحی را طولانی کند و خطر عوارض را افزایش دهد.
چه زمانی ابدومینوپلاستی بعد از بایپس معده توصیه میشود؟
- زمانی که وزن فرد بهثبات رسیده باشد (معمولاً ۱۲ تا ۱۸ ماه بعد از جراحی).
- شاخص توده بدنی (BMI) به حد مناسب رسیده باشد.
- فرد از نظر تغذیهای و عمومی در وضعیت پایدار و خوبی باشد.
- پوست شکم پس از کاهش وزن زیاد دچار افتادگی شدید شده باشد که با ورزش و رژیم قابل اصلاح نباشد.
نکته مهم:
همیشه باید با جراح متخصص مشورت کنید تا بر اساس وضعیت جسمی، روند کاهش وزن و اهداف شخصی شما، زمان مناسب برای انجام ابدومینوپلاستی را تعیین کند. بنابراین به بهترین جراح ابدومینوپلاستی مراجعه کنید.
چه افرادی گزینه مناسبی برای عمل بایپس معده هستند؟
عمل بایپس معده برای افراد با شرایط زیر مناسب است:
- BMI بالای ۴۰: چاقی مفرط
- BMI بین ۳۵ تا ۳۹.۹ همراه با بیماریهایی مثل دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی
- BMI بین ۳۰ تا ۳۴ با مشکلات جدی سلامت مرتبط با چاقی
محدودیت سنی برای عمل بایپس معده
سن مناسب برای انجام این جراحی بین ۱۴ تا ۷۰ سال است. البته در نهایت، تشخیص نهایی توسط پزشک و پس از ارزیابی دقیق سلامت جسمی و روانی شما صورت میگیرد.
زمان مورد نیاز برای عمل و بستری
مدت زمان جراحی بین ۲.۵ تا ۴ ساعت است و معمولاً لازم است بین ۳ تا ۵ روز در بیمارستان بستری بمانید. در این مدت، تغذیه شما فقط با مایعات و غذاهای نرم انجام میشود. بسته به وضعیت بدنی و نوع جراحی، این زمان ممکن است کمی بیشتر یا کمتر شود.